Soru: İmamı Azamın önceden mutezili olduğunu duydum bu doğrumu değil mi emin değilim ama, kafama takılan şeyler ; İmamı Azamın içtihad yaparken istihsana çok fazla yer vermesi, genel kuralların dışında hükümler çıkarmasıdır.
İstihsan konusunu ders olarak yaptık ama benim hiç aklıma yatmadı , bunu bana izah edebilir misiniz?
Cevap: İmamın Mutezile oluşu bazı mutezilelerin görüşü olup aslı yoktur.
İstihsan önce dört değişik surette, onlar da on iki değişik itibarla ele alınır, buda kırksekiz kısım yapar. Dolayısıyla bu kadar uzun ve detaylı bir konun burada anlatılması mümkün değildir.Sadece şu kadarını söyleyeyim kıyasın gereğinin uygulama imkanı kalmaması veya uygulanmasının çok zorluğa sebep olması durumlarında, tesiri daha kuvvetli (yani deminki sorunları çıkartmayan) bir başka delili şer'iyyi amel ettirmektir. Tabire dikkat edin delili şer'iyyi dedim, (bazı Şafii'lerin zan ettiği gibi) kafadan uydurulma demedim. Son olarak Ebu Yusuf'un şu sözünü ekleyelim; ”İmam ne zamanki قد استحسنتdiyordu biz hayretler içinde kalıyorduk”. Bu da İmamın ne büyük bir zekâ olduğunu gösterir. İmam Rabbani Hazretleride onun hakkında şöyle diyor; “Onu anlayamadılar, Bir nebze İmam Şafii anlamıştı”. Bu durumda usulü yeni okumaya başlamış biri olarak sizmi tam anlayacaksınız. Tabi ki usul de tam tevağğul etmedikçe istihsan gibi mesleler aklınıza tam yatmayacaktır.
Abdullah HİÇDÖNMEZ
